کمخونی یا آنمی یکی از شایعترین اختلالات خونی است که در آن تعداد گلبولهای قرمز یا میزان هموگلوبین خون کمتر از حد طبیعی است. هموگلوبین مسئول انتقال اکسیژن به بافتهای بدن است، بنابراین کمبود آن باعث بروز هیپوکسی (کاهش اکسیژن در بافتها) و ایجاد مشکلات گسترده در سلامت فرد میشود.قرص و کپسول آهن یک نوع مکمل غذایی است که برای درمان کمخونی (کاهش تعداد گلبولهای قرمز در خون) یا پیشگیری از آن مصرف میشود. این محصول با افزایش ذخایر آهن در بدن به رفع علائم کمخونی فقر آهن مثل ضعف، خستگی شدید، سرگیجه، سردرد و سرد بودن دستها و پاها کمک میکند.
انواع مهم کمخونی عبارتند از:
کمخونی فقر آهن: شایعترین نوع که در اثر کمبود آهن در رژیم غذایی یا جذب ناکافی آن ایجاد میشود.
کمخونی مگالوبلاستیک (فقر ویتامین B12 یا اسید فولیک): ناشی از کمبود ویتامینهای حیاتی برای خونسازی.
کمخونی آپلاستیک: نوعی نادر که به علت کاهش شدید تولید سلولهای خونی رخ میدهد.
کمخونیهای ارثی: شامل کمخونی داسیشکل و تالاسمی که ناشی از اختلالات ژنتیکی هستند.
تشخیص کمخونی از دو راه امکانپذیر است:
بر اساس علائم بالینی
خستگی و ضعف
رنگپریدگی پوست و مخاطها
تپش قلب
سرگیجه و سردرد
ریزش مو و شکنندگی ناخنها
از طریق آزمایش خون
آزمایش CBC (شمارش کامل سلولهای خونی) میتواند میزان هموگلوبین و آهن بدن را مشخص کند. گروههای پرخطر مانند زنان باردار، افراد با خونریزی شدید قاعدگی، کودکان، بیماران سرطانی یا کسانی که مشکلات گوارشی دارند بیشتر در معرض ابتلا هستند.
برای انتخاب قرص یا مکمل مناسب باید ابتدا نوع کمخونی مشخص شود. در موارد ناشی از فقر آهن، مکملهای آهن به شکل قرص، کپسول یا شربت بهترین گزینه هستند.
مردان بزرگسال: حدود ۸ میلیگرم
زنان بزرگسال: حدود ۱۸ میلیگرم
زنان باردار: حدود ۲۸ میلیگرم
زنان شیرده: ۹–۱۰ میلیگرم
کودکان: بسته به سن و شرایط متفاوت است.
نکته: مصرف طولانیمدت آهن بدون تجویز پزشک توصیه نمیشود.
دوران بارداری: بدن برای رشد جنین به آهن بیشتری نیاز دارد. مصرف مکمل آهن با تجویز پزشک از بروز کمخونی در مادر و عوارض در جنین جلوگیری میکند.
دوران قاعدگی: خونریزی ماهانه باعث کاهش ذخایر آهن میشود. مصرف آهن در این دوران میتواند خستگی، ضعف و علائم کمخونی را کاهش دهد.
قرص و کپسول: جذب مناسب و قیمت اقتصادی، اما ممکن است مشکلات گوارشی ایجاد کنند.
شربت و قطره: بیشتر برای کودکان و سالمندان توصیه میشود.
فرمولهای آهستهرهش: عوارض گوارشی کمتری دارند و آهن را به تدریج آزاد میکنند.
سولفات آهن (20% عنصر آهن)
فومارات آهن (33% عنصر آهن)
گلوکونات آهن (12% عنصر آهن)
بانوان: به علت قاعدگی و بارداری بیشتر در معرض کمخونی هستند. برندهایی مثل سیدرال فورت، ایزی آیرون و ففول گزینههای رایج هستند.
آقایان: مکملهای آهن مانند اکتی آیرون یا سیدرال برای تأمین نیاز روزانه توصیه میشوند.
کودکان: شربتها و قطرههای آهن مثل فروگلوبین، فروکیدز یا آیزن سافت متداول هستند.
بهترین زمان مصرف قرص آهن و اسید فولیک معمولاً یک ساعت قبل یا دو ساعت بعد از غذا است تا جذب بهتری داشته باشد. بهتر است همراه با آب ساده یا آبمیوههای حاوی ویتامین C (مثل آب پرتقال طبیعی) مصرف شود، چون ویتامین C جذب آهن را افزایش میدهد. توصیه میشود این قرصها با لبنیات، چای و قهوه همزمان مصرف نشوند زیرا باعث کاهش جذب آهن میشوند.
نیاز خانمها به آهن بهویژه در دوران قاعدگی، بارداری و شیردهی بیشتر است. بهترین قرص آهن برای بانوان باید علاوه بر آهن، حاوی اسید فولیک و ویتامین B12 باشد تا در پیشگیری از کمخونی مؤثرتر عمل کند. برندهایی مانند Feroglobin، Nature Made Iron و Solgar Iron از مکملهای معتبر برای خانمها هستند.
>
قرصهای خونساز خارجی معمولاً ترکیبی از آهن، فولیک اسید، ویتامین B12 و ویتامین C هستند. این مکملها برای درمان کمخونی فقر آهن و بهبود ضعف و خستگی ناشی از آن بسیار مؤثرند. از معروفترین آنها میتوان به Solgar Gentle Iron، Feroglobin و Vitabiotics اشاره کرد.
قرص آهن برای پیشگیری و درمان کمخونی ناشی از فقر آهن استفاده میشود. این مکمل به افزایش سطح هموگلوبین خون، بهبود اکسیژنرسانی به بافتها، رفع خستگی، سرگیجه، ریزش مو و حتی بهبود تمرکز کمک میکند.
در میان مکملهای خارجی، قرصهای آهنی که با ویتامین C یا اسید فولیک ترکیب شدهاند بهترین اثرگذاری را دارند. برندهایی مانند Nature Made، Solgar، Vitabiotics و Now Foods جزو معتبرترین مکملهای آهن خارجی هستند که جذب بالایی دارند و عوارض گوارشی کمتری ایجاد میکنند.
بهترین قرص برای کمخونی بسته به علت آن متفاوت است. در کمخونی ناشی از فقر آهن، مکملهای آهن به همراه اسید فولیک و B12 بهترین گزینه هستند. در برخی موارد پزشک ممکن است مکملهای چند ترکیبی مانند Feroglobin یا Hematogen را تجویز کند.
شربت آهن یکی از پرمصرفترین مکملها در سنین رشد است. این شربت به تأمین نیاز روزانه کودک به آهن کمک کرده و مانع کمخونی، ضعف، خستگی و اختلال در رشد ذهنی و جسمی میشود. مصرف آن معمولاً از ۶ ماهگی به بعد با تجویز پزشک شروع میشود.
در انجمنهایی مانند نینیسایت، مادران بیشتر از برندهای خارجی مثل Solgar و Feroglobin و برندهای ایرانی مثل فروفورت بهعنوان بهترین قرصهای آهن نام میبرند. انتخاب قرص آهن باید بر اساس تحمل فردی و میزان نیاز بدن زیر نظر پزشک انجام شود.
مصرف آهن ممکن است عوارضی مانند یبوست، تهوع، دلدرد یا تغییر رنگ مدفوع ایجاد کند. در صورت بروز علائم شدید، کاهش دوز یا تغییر نوع مکمل با نظر پزشک انجام میشود.
قیمت مکملهای آهن بر اساس برند، کشور سازنده، دوز و فرم دارویی متفاوت است. مکملهای ایرانی معمولاً قیمت مناسبتری دارند اما مکملهای خارجی تنوع و کیفیت بالاتری ارائه میدهند. برای خرید مطمئن توصیه میشود از فروشگاه سیتی استور معتبر اقدام کنید.